doctora.az | Həkim mütəxəssisləri rahatlıqla tapın

Bel yırtığı: Əlamətləri və müalicəsi

Bel yırtığı: Əlamətləri və müalicəsi

Bel yırtığı – bel, çanaq və ayaqlarda ağrı, qıcolma kimi əlamətlərlə ortaya çıxaraq sağlamlığı pozaraq həyat keyfiyyətini aşağı salır.

Fiziki ağır işlərdə işləyənlər, ağır idmanla məşğul olanlar və həddindən artıq çəkisi olan şəxslər bel yırtığında risk qrupunda yer alır.

Vüqar Aslanlı

Kayropraktika uzmanı & Fizioterapevt

Bel yırtığının müalicə edilməməsi ağrıkəsicilərə baxmayaraq keçməyən ağrılara, gücsüzlüyə, sidik və nəcis nəzarətinin təmin edilə bilməməsinə səbəb ola bilər.

Bel yırtığı (Lumbal Disk Herniyası) nədir?

Bel yırtığı, onurğadakı disklərin yerindən sürüşməsi və ya yırtılması nəticəsində sinir köklərinə təzyiq edərək ağrı və keyləşməyə səbəb olan bir narahatlıqdır.

Bel yırtığı əlamətləri və müalicəsi

Onurğa, fəqərələr və bu fəqərələr arasında yerləşən disklərdən ibarətdir. Disklər, fəqərələr arasında yastıq vəzifəsi görərək hərəkət zamanı zərbəni udan və onurğanın elastikliyini təmin edən strukturlardır.

Bel yırtığı, adətən bu disklərin daxili hissəsindəki ‘jeləbənzər maddə’nin xaricə çıxması və ətrafındakı sinir köklərinə təzyiq etməsi nəticəsində meydana gəlir.

Bel yırtığı kimlərdə daha çox rast gəlinir?

Bel yırtığı daha çox orta və yaşlı insanlarda müşahidə olunur. Cinsiyyət fərqi əhəmiyyətli olmasa da, kişilərdə bir qədər daha çox rast gəlinir.

  • Fiziki ağır işlərdə çalışanlarda,
  • Ağır idmanla məşğul olanlarda,
  • Artıq çəkili insanlarda risk daha çoxdur.

Bel yırtığının əlamətləri nələrdir?

Bel yırtığının əlamətləri arasında bel ağrısı, ayaqlara yayılan ağrı, keyləşmə, qarışqa gəzməsi və əzələ zəifliyi yer alır.

Ağrı, adətən hərəkətlə artır və istirahətlə azalır. Lakin bəzi hallarda ağrı davamlı ola bilər və gündəlik fəaliyyətləri çətinləşdirə bilər.

Bu əlamətlər, sinir köklərinin sıxılma dərəcəsinə və təsirlənən sinirin yerləşdiyi nahiyəyə görə dəyişə bilər.

  • Ayaqlarda keyləşmə və qarışqa gəzməsi hissi onurğadakı sinirlərin sıxılması nəticəsində yaranır.
  • Ayaqlara vuran şiddətli ağrı yırtılmış diskin sinirlərə təzyiq etməsi səbəbindən əmələ gəlir.
  • Bel hərəkətlərində məhdudlaşma onurğa ətrafındakı əzələlərin gərilməsi və spazmı nəticəsində görülür.
  • Gəzmə və oturma zamanı çətinlik yırtığın sinirlərə təsir etməsi ilə ortaya çıxır.
  • Ayaq və qıç əzələlərində zəiflik onurğadakı sinirlərin zədələnməsi nəticəsində inkişaf edir.

Uşaqlarda bel yırtığı əlamətləri adətən qasıq və ya qarın nahiyəsində şişkinlik və ağrı şəklində ortaya çıxır, bu əlamətlər nəzərə alındıqda erkən diaqnoz üçün həkimə müraciət edilməlidir.

Ağrı əlamətləri

Bel yırtığının ən geniş yayılmış əlaməti ağrıdır. Ağrı, adətən bel nahiyəsində başlayır və çanaq, ayaq və ya pəncələrə yayıla bilər. Bu ağrı, yüngül bir sızıltıdan şiddətli və dözülməz bir hala qədər dəyişə bilər.

Əlamətlər arasında ani və kəskin ağrılar, yanma hissi və ya ağrının qəflətən artması kimi hallar yer ala bilər. Xüsusilə oturarkən, önə əyiləndə və ya ağır bir şey qaldıranda ağrı daha da pisləşə bilər.

  • Bel, boyun və kürək ağrısı
  • Çanaq, bud və baldırlara yayılan ağrı
  • Hərəkət zamanı artan, istirahət edəndə azalan ağrı
  • Öskürək, asqırma və oturma kimi bədən hərəkətlərində pisləşən ağrı
  • Gecələr və uzun müddət ayaq üstə durub oturduqdan sonra pisləşən ağrı
  • Siatik sinir ağrıları
  • Beldən ayağa doğru yayılan ağrı
  • Bəzən ayaq altına qədər yayılan ağrı

Sinir və Əzələ Əlamətləri

Sinir və əzələ əlamətləri də geniş yayılmışdır. Sinirlərin sıxılması səbəbindən ayaqlarda keyləşmə, qarışqa gəzməsi və ya yanma hissi yaşana bilər. Bu əlamətlər bəzən yalnız bir ayaqda görülsə də, bəzi hallarda hər iki ayaqda da hiss edilə bilər.

Əzələlərdə zəiflik, xüsusilə topuqda və ya ayaq əzələlərində gücsüzlük görünə bilər. Bu vəziyyət, gəzmə və ya ayaq üstə durma kimi gündəlik fəaliyyətləri çətinləşdirə bilər.

  • Ayaqlarda və ya pəncələrdə qarışqa gəzməsi və ya keylik
  • Ətraflarda qarışqa gəzməsi və keyləşmə hissi
  • Əzələ zəifliyi
  • Kürək nahiyəsində təsirlənən hissədə gücsüzlük
  • Kürək əzələlərində spazm

Hərəkət və funksiya itkisi əlamətləri

Bel yırtığı, hərəkət və funksiya itkisinə də səbəb ola bilər. Əlamətlər arasında elastiklik itkisi, hərəkət qabiliyyətində azalma və müəyyən vəziyyətlərdə sabit qalma məcburiyyəti kimi hallar var.

Şəxs, ani hərəkətlərdə və ya müəyyən vəziyyətlərdə şiddətli bel ağrısı hiss edə bilər və bu səbəbdən hərəkətlərini məhdudlaşdırmaq məcburiyyətində qala bilər.

Uzun müddətli hərəkətsizlik və ya eyni vəziyyətdə qalma məcburiyyəti, gündəlik həyat keyfiyyətini ciddi şəkildə təsir edə bilər.

  • Əyilmə, dikəlmə kimi kürək hərəkətlərində problem yaşama
  • Gəzərkən məcburedici ağrı
  • Oturarkən və gəzərkən çətinlik çəkmə
  • Tarazlıq itkisi
  • Tez yorulma

Xüsusi hallar və təcili əlamətlər

Xüsusi hallar və təcili əlamətlər arasında daha ciddi simptomlar yer alır. Əgər bel yırtığı onurğa beyni və ya sinir köklərinə ciddi təzyiq göstərirsə, sidik qaçırma, bağırsaq nəzarətində çətinliklər və ya cinsi funksiya pozğunluqları kimi hallar meydana çıxa bilər.

Bu cür əlamətlər təcili tibbi müdaxilə tələb edir. Bundan əlavə, ayaqlarda və ya baldırlarda qəfildən inkişaf edən tam hissiyyat itkisi və ya iflic halı təcili tibbi vəziyyət hesab edilir və dərhal həkim mütəxəssisə müraciət edilməlidir.

  • Sidik saxlaya bilməmə
  • Sidik ifraz edə bilməmə
  • İktidarsızlıq
  • Sidik kisəsi və ya bağırsaq funksiyasında dəyişikliklər
  • Sidik və nəcisi saxlaya bilməmə kimi ağır və gündəlik həyata böyük ölçüdə təsir edən əlamətlər

Bel yırtığının yaranma səbəbləri

Fəqərələr arasında yerləşən disklərin maye tərkibinin zamanla və yaşlanmaya bağlı olaraq azalması, disklərin davamlılığına mənfi təsir göstərir.

Ağır və ani yük qaldırma, nəzarətsiz bel hərəkətləri, uzun müddət ayaq üstə durma və ya oturma, yıxılma, zərbə kimi travmalar, gərginlik və məşq çatışmazlığı kimi səbəblər; davamlılığını itirmiş disklərdə sürüşmə və ya yırtılmalara səbəb ola bilər.

Bel yırtığına səbəb ola biləcək amillər

  • Yaşlanma və degenerasiya
  • Həddindən artıq çəki
  • Ağır yük qaldırmaqdan yaranan ani gərginlik
  • Travma

Bel yırtığı necə müalicə olunur?

Bel yırtığının müalicə seçimləri yırtığın şiddətindən və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətindən asılı olaraq dəyişir.

İlk mərhələdə adətən istirahət, fiziki terapiya, ağrıkəsici dərmanlar və iltihabəleyhinə dərmanlar istifadə olunur.

Fiziki terapiya əzələləri gücləndirmək və onurğanın hərəkətliliyini artırmaq üçün xüsusi məşqlər daxildir. Ağır hallarda, cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.

Cərrahi üsullar arasında diskektomiya, laminektomiya və süni disk implantasiyası yer alır.

Cərrahi olmayan müalicə seçimləri

  • Fiziki terapiya və məşq proqramları
  • Dərman müalicəsi
  • Epidural steroid inyeksiyaları
  • Alternativ müalicələr
  • Korsət müalicəsi

Cərrahi müdaxilə

Mikrocərrahi və endoskopik cərrahi üsullar Cərrahi müdaxilədən sonra sağalma prosesi Təcili cərrahi müdaxilə tələb edən hallar Diskektomiya, hemilaminotomiya, hemilaminektomiya üsulları Cərrahi əməliyyatdan sonra sağalma prosesi və diqqət edilməli məqamlar

Bel yırtığına nə yaxşı gəlir?

  • İsti və ya soyuq kompres tətbiqi
  • Yataq istirahəti
  • Ağrıkəsicilər və rahatladıcı üsullar
  • Erqonomik iş mühiti
  • Müntəzəm məşq və fiziki fəaliyyət
  • Sağlam həyat tərzi tövsiyələri

Bel yırtığına yaxşı gələn hərəkətlər arasında dizlərin döşə çəkilməsi, çanaq tilti məşqi və körpü qurma kimi yüngül təsirli gərmə və gücləndirmə hərəkətləri yer alır.

Bu hərəkətlər bel əzələlərini gücləndirərək ağrını yüngülləşdirməyə kömək edə bilər.

Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.

Bu yazını paylaş

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *