Əsas Səhifə » Məqalələr » Böyrək xərçəngi əlamətləri və müalicəsi
Böyrək xərçəngi böyrəklərdəki hüceyrələr dəyişib nəzarətsiz böyüdükdə inkişaf edir. Böyrək xərçəngi olan insanlarda böyrək hissədə ağrı, yüksək qan təzyiqi, sidikdə qan və digər simptomlar müşahidə oluna bilər.
Xəstəliyin müalicəsinə cərrahi əməliyyat, kimyaterapiya və şüa terapiyası daxildir. Bütün xərçəng növlərində olduğu kimi, uğurlu müalicə üçün erkən diaqnoz çox vacibdir.
Böyrək xərçəngi böyrək toxumasında hüceyrələrin qeyri-normal böyüməsidir. Zamanla bu hüceyrələr şiş adlanan kütlə əmələ gətirir. Xərçəng, hüceyrələrdə dəyişikliyə səbəb olan bir amil təsir etdikdə və onlar nəzarətsiz şəkildə bölündükdə başlayır.
Böyrək xərçəngi ən çox 65-74 yaş arası insanlarda rast gəlinir. Kişilərdə bu xəstəliyə tutulma ehtimalı qadınlara nisbətən iki dəfə daha çoxdur. Uşaqlarda bu xəstəlik daha az görülür.
Böyrək xərçəngi erkən mərhələlərdə hər hansı nəzərə çarpan əlamət verməyə bilər. Lakin şiş böyüdükcə simptomlar özünü göstərməyə başlaya bilər. Bu səbəbdən böyrək xərçəngi çox vaxt yayılmağa başlayana qədər diaqnoz edilmir.
Böyrək xərçənginin əlamətlərinə aşağıdakılar daxil ola bilər:
Böyrək xərçənginin dəqiq səbəbi məlum deyil, lakin xəstəliyə tutulma ehtimalınızı artıra biləcək müəyyən risk faktorları var. Bunlara daxildir:
Bu, vəziyyətdən asılıdır. Bəzi böyrək şişləri xoşxassəlidir (qeyri-xərçəng). Bu şişlər adətən xərçəng şişlərindən kiçik olur və bədəninizin digər hissələrinə yayılmır. Xoşxassəli böyrək şişlərinin müalicəsində ən çox istifadə edilən üsul cərrahi əməliyyatla çıxarılmasıdır.
Böyrək şişinizin xərçəng və ya qeyri-xərçəng olmasından asılı olmayaraq, ağırlaşmaların qarşısını almaq üçün mümkün qədər tez müalicəyə başlamalısınız.
Əgər sizdə böyrək xərçənginin simptomları varsa, həkim mütəxəssis tam tibbi tarixçə və fiziki müayinə aparacaq. Həkiminiz həmçinin xərçəngin diaqnozu və qiymətləndirilməsində kömək edə biləcək müəyyən testlər də təyin edə bilərlər.
Bu testlərə aşağıdakılar daxil ola bilər:
Sidik analizi: Sidik nümunəniz (sidiyiniz) yoxlanılır ki, tərkibində qan olub-olmadığı müəyyən edilsin. Hətta adi gözlə görünməyən çox kiçik qan izləri belə sidik nümunələrinin testlərində aşkar edilə bilər.
Qan testləri: Bu testlər müxtəlif növ qan hüceyrələrinin sayını hesablayır və həmçinin bədəninizdəki müxtəlif elektrolitləri yoxlayır. Qan testi qırmızı qan hüceyrələrinin həddindən az olduğunu (anemiya) və ya böyrək funksiyasının pozulduğunu (kreatininə baxaraq) göstərə bilər.
KT müayinəsi: Bu, kompüterdən istifadə edərək bədəninizin daxilinin bir sıra təsvirlərini və ya kəsiklərini yaradan xüsusi rentgendir. Bu test adətən venadaxili kontrast maddə (boya) ilə aparılır. Böyrək funksiyası pozulmuş insanlar boya qəbul edə bilməyə bilərlər.
Maqnit rezonans görüntüləmə (MRT): Bu, böyük maqnit, radio dalğaları və kompüterdən istifadə edərək bədəninizin daxili təsvirlərini yaradan bir testdir.
Ultrasəs: Bu test bədən toxumalarından keçən və monitorda göstərilən təsvirlər yaradan yüksək tezlikli səs dalğalarından istifadə edir. Bu test sağlam toxumalardan fərqli sıxlığa malik olan şişlərin aşkarlanmasında faydalıdır.
Böyrək kütləsinin biopsiyası: Bu prosedur zamanı nazik iynə şişə yeridilir və toxumanızdan kiçik bir nümunə götürülür (biopsiya). Patoloq toxumanı mikroskop altında yoxlayacaq ki, xərçəng hüceyrələrinin olub-olmadığını müəyyən etsin.
Əksər xərçəng növləri mərhələlərlə qruplaşdırılır, bu da müalicənin planlaşdırılmasında kömək edən xərçəngin təsviridir. Xərçəngin mərhələsi aşağıdakılara əsaslanır:
Mərhələ I: Şiş 7 santimetr (sm) və ya daha kiçik ölçüdədir və yalnız böyrəyinizdədir. Limfa düyünlərinə və ya digər toxumalara yayılmayıb. (Limfa düyünləri mikrobları və xərçəng hüceyrələrini tutan və infeksiyaya qarşı mübarizə aparan hüceyrələri saxlayan kiçik “filtrlərdir”.).
Mərhələ II: Şiş 7 sm-dən böyükdür, lakin hələ də yalnız böyrəyinizdədir. Limfa düyünlərinə və ya digər toxumalara yayılmayıb.
Mərhələ III: Şiş əsas qan damarlarınıza – böyrək venanız və aşağı boş venanıza – və ya böyrəyinizi əhatə edən toxumaya, yaxud yaxınlıqdakı limfa düyünlərinə yayılıb.
Mərhələ IV: Şiş böyrəyinizin xaricində böyrəküstü vəzinizə (böyrəyinizin üstündə yerləşən kiçik vəzi), və ya uzaq limfa düyünlərinə, yaxud digər orqanlara yayılıb.
Əksər xərçəng növləri kimi, böyrək xərçəngi də erkən mərhələlərdə aşkar edildikdə daha yaxşı müalicə oluna bilir. Ümumiyyətlə, xərçəng böyrəyin xarici qişasını keçməzdən əvvəl, erkən mərhələdə aşkar edilərsə, böyrək xərçəngi çox vaxt sağala biləndir.
Böyrək xərçənginin müalicəsi şişin mərhələsi və dərəcəsindən, eləcə də yaşınız və ümumi sağlamlıq vəziyyətinizdən asılıdır.
Müalicə üsullarına cərrahi əməliyyat, ablasiya, şüa terapiyası, hədəflənmiş dərman terapiyası, immunoterapiya və bəzən kimyaterapiya daxildir.
Cərrahi əməliyyat böyrək xərçənginin əksər mərhələləri üçün seçilən müalicə üsuludur. Bir neçə cərrahi seçim nəzərdən keçirilə bilər, o cümlədən:
Əgər sizdə yalnız bir böyrək varsa və ya cərrahi əməliyyat üçün uyğun deyilsinizsə, həkiminiz şüa terapiyasını tövsiyə edə bilər. Şüa terapiyası ən çox böyrək xərçənginin ağrı kimi simptomlarının yüngülləşdirilməsi üçün istifadə olunur.
Hədəflənmiş dərman terapiyası xərçəng hüceyrələrinin böyüməsinə kömək edən müəyyən xüsusiyyətləri bloklayır. Məsələn, bu dərmanlar xərçəngi qidalandıran yeni qan damarlarının və ya zülalların əmələ gəlməsini dayandıra bilər.
Hədəflənmiş dərman terapiyası adətən cərrahi əməliyyat mümkün olmadıqda istifadə olunur. Bəzi hallarda bu dərmanlar xərçəngin geri qayıtma riskini azaltmaq üçün cərrahi əməliyyatdan sonra verilə bilər.
İmmunterapiya immun sisteminizi gücləndirmək üçün müəyyən dərmanlardan istifadə edir. Bu da öz növbəsində orqanizminizə xərçəng hüceyrələrini daha effektiv şəkildə tanımağa və məhv etməyə kömək edir. İmmunterapiya həm müstəqil müalicə kimi, həm də cərrahi əməliyyatla birlikdə təyin edilə bilər.
Kimyaterapiya böyrək xərçəngi üçün standart müalicə üsulu deyil. Lakin bəzi hallarda – adətən immunoterapiya və hədəflənmiş dərman terapiyasından sonra faydalı ola bilər. Kimyaterapiya dərmanları ağızdan və ya vena daxilinə (intravenoz) qəbul edilir və ümumiyyətlə yaxşı qəbul olunur.
Böyrək xərçənginin dəqiq səbəbi məlum olmadığı üçün onun tam qarşısını almaq mümkün deyil. Lakin siqaret çəkməməklə və yüksək qan təzyiqi, şəkərli diabet və piylənmə kimi vəziyyətləri nəzarətdə saxlamaqla xəstəliyə tutulma riskinizi azalda bilərsiniz.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.