doctora.az | Həkim mütəxəssisləri rahatlıqla tapın

Bronxial astma: əlamətləri və müalicəsi

Bronxial astma: əlamətləri və müalicəsi

Bronxial astma ağciyərlərinizə təsir edən bir xəstəlikdir. Bu, xroniki (davamlı) vəziyyətdir, yəni keçib getmir və davamlı tibbi nəzarət tələb edir.

Bronxial astmadan hazırda dünyada 300 milyondan çox insan əziyyət. Müalicə alunmasa, astma həyat üçün təhlükəli ola bilər.

Bronxial astma tutması nədir?

Normal nəfəs alanda hava yollarınızın ətrafındakı əzələlər rahatdır və havanın asanlıqla və səssiz hərəkət etməsinə imkan verir. Astma tutması zamanı bu üç şey baş verə bilər:

  • Bronxospazm: Hava yollarının ətrafındakı əzələlər sıxılır (daralır). Onlar daralanda hava yollarınız daralır. Hava daralmış hava yollarından sərbəst axın edə bilmir.
  • İltihab: Hava yollarınızın içi şişir. Şişmiş hava yolları ağciyərlərinizə daxil olan və ya çıxan havanı məhdudlaşdırır.
  • Selik istehsalı: Tutma zamanı bədəniniz daha çox selik yaradır. Bu qalın selik hava yollarını tıxayır.

Hava yollarınız daralanda, nəfəs alarkən “fışıltı” adlanan səs çıxarırsınız – bu, nəfəs verərkən hava yollarınızın çıxardığı səsdir.

bronxial astma tutmasi

Astma tutmasına həmçinin kəskinləşmə və ya alovlanma da deyilir. Bu, astmanızın nəzarətdən çıxdığını göstərən termindir.

Astmanın hansı növləri var?

Astma səbəbinə və simptomların ağırlığına görə növlərə bölünür. Həkim mütəxəssislər astmanı belə müəyyənləşdirir:

  • Fasiləli: Bu növ astma gəlib-gedir, beləliklə astma tutmaları arasında özünüzü normal hiss edə bilərsiniz.
  • Davamlı: Davamlı astma o deməkdir ki, sizdə simptomlar çox vaxt olur. Simptomlar yüngül, orta və ya ağır ola bilər. Həkimlər astmanın ağırlığını simptomların nə qədər tez-tez olmasına görə müəyyən edirlər. Onlar həmçinin tutma zamanı nələri edə bildiyinizi nəzərə alırlar.

Astmanın bir neçə səbəbi var:

  • Allergik: Bəzi insanlarda allergiyalar astma tutmasına səbəb ola bilər. Allergenlərə kif göbələkləri, tozcuqlar və ev heyvanlarının dərisi daxildir.
  • Qeyri-allergik: Xarici amillər astmanın kəskinləşməsinə səbəb ola bilər. Fiziki hərəkət, stress, xəstəlik və hava şəraiti kəskinləşməyə səbəb ola bilər.

Astma həmçinin ola bilər:

  • Yetkin yaşda başlayan: Bu növ astma 18 yaşdan sonra başlayır.
  • Pediatrik: Həmçinin uşaq astması adlanan bu növ astma çox vaxt 5 yaşdan əvvəl başlayır və körpələrdə və yeni yerimeye başlayan uşaqlarda baş verə bilər. Uşaqlar astmadan qurtula bilərlər. Uşağınızın astma tutması halında inhalyatorun əlçatan olmasının vacib olub-olmadığına qərar verməzdən əvvəl bunu həkiminizlə müzakirə etdiyinizdən əmin olmalısınız. Uşağınızın həkimi riskləri başa düşməyinizə kömək edə bilər.

Kimdə bronxial astma ola bilər?

İstənilən şəxsdə istənilən yaşda bronxial astma inkişaf edə bilər. Allergiyası olan və ya tütün tüstüsünə məruz qalan insanlarda astmanın yaranma ehtimalı daha yüksəkdir.

Bura həm ikincili tüstü (başqa birinin siqaret çəkməsinə məruz qalma), həm də üçüncü dərəcəli tüstü (kimsənin siqaret çəkdiyi yerlərdə geyim və ya səthlərlə təmas) daxildir.

Statistikaya görə, qadınlarda, kişilərə nisbətən astma daha çox rast gəlinir.

Bronxial astmanın yaranma səbəbləri

Tədqiqatçılar bəzi insanlarda niyə astma olduğunu, digərlərində isə olmadığını bilmirlər. Lakin bəzi amillər daha yüksək risk yaradır:

  • Allergiyalar: Allergiyaların olması astmanın inkişaf riskini artıra bilər.
  • Ətraf mühit amilləri: İnsanlarda nəfəs yollarını qıcıqlandıran maddələrə məruz qaldıqdan sonra astma inkişaf edə bilər. Bu maddələrə allergenlər, toksinlər, tüstülər və ikinci və ya üçüncü dərəcəli tütün tüstüsü daxildir. Bunlar xüsusilə immun sistemi tam inkişaf etməmiş körpələr və kiçik uşaqlar üçün zərərli ola bilər.
  • Genetika: Ailə tarixçənizdə astma və ya allergik xəstəliklər varsa, sizdə bu xəstəliyin inkişaf riski daha yüksəkdir.
  • Tənəffüs yolu infeksiyaları: Respirator sinisitial virus (RSV) kimi bəzi tənəffüs yolu infeksiyaları kiçik uşaqların inkişaf edən ağciyərlərinə zərər verə bilər.

Astma tutmasını yaradan ümumi amillər nələrdir?

Sizi qıcıqlandıran maddələrlə təmasda olduqda astma tutması keçirə bilərsiniz. Həkimlər bu maddələri “trigerlər” adlandırır. Astmanızı nəyin tetiklədiyini bilmək, astma tutmalarından yayınmağı asanlaşdırır.

Bəzi insanlarda triger dərhal tutma yarada bilər. Digər insanlarda və ya başqa vaxtlarda tutma saatlar və ya günlər sonra başlaya bilər.

Trigerlər hər kəs üçün fərqli ola bilər. Lakin bəzi ümumi trigerlərə bunlar daxildir:

  • Hava çirklənməsi: Çöldə bir çox şey astma tutmasına səbəb ola bilər. Hava çirklənməsinə zavod tullantıları, avtomobil tüstüsü, meşə yanğını tüstüsü və başqaları daxildir.
  • Toz gənələri: Bu həşəratları görə bilməzsiniz, amma onlar evlərimizdə olur. Əgər toz gənəsinə qarşı allergiyanız varsa, bu, astma tutmasına səbəb ola bilər.
  • Məşq: Bəzi insanlar üçün məşq etmək tutma yarada bilər.
  • Kif: Nəmli yerlər kif yarada bilər ki, bu da astmanız varsa problem yarada bilər. Tutma keçirmək üçün kifə qarşı allergiyalı olmağınız vacib deyil.
  • Zərərvericilər: Tarakanlar, siçanlar və digər ev zərərvericiləri astma tutmalarına səbəb ola bilər.
  • Ev heyvanları: Ev heyvanlarınız astma tutmalarına səbəb ola bilər. Əgər heyvan kəpəyinə (qurumuş dəri pulcuqları) qarşı allergiyanız varsa, kəpəyi nəfəsinizə çəkmək nəfəs yollarınızı qıcıqlandıra bilər.
  • Tütün tüstüsü: Əgər siz və ya evinizdəki kimsə siqaret çəkirsə, sizdə astmanın inkişaf riski daha yüksəkdir. Avtomobil və ya ev kimi qapalı yerlərdə heç vaxt siqaret çəkməməlisiniz və ən yaxşı həll siqareti tərgitməkdir. Həkiminiz sizə kömək edə bilər.
  • Güclü kimyəvi maddələr və ya qoxular: Bu şeylər bəzi insanlarda tutma yarada bilər.
  • Müəyyən peşə təmasları: İş yerinizdə təmizləyici vasitələr, un və ya ağac tozu, və ya digər kimyəvi maddələr daxil olmaqla bir çox şeylə təmasda ola bilərsiniz. Astmanız varsa, bunların hamısı triger ola bilər.

Astmanın əlamətləri nələrdir?

Astması olan insanlarda adətən aşkar simptomlar olur. Bu əlamət və simptomlar bir çox tənəffüs yolu infeksiyalarına bənzəyir:

  • Döş qəfəsində sıxılma, ağrı və ya təzyiq.
  • Öskürək (xüsusilə gecə).
  • Təngnəfəslik.
  • Fitverici tənəffüs.

Astma zamanı hər kəskinləşmədə bu simptomların hamısı olmaya bilər. Xroniki astma zamanı müxtəlif vaxtlarda fərqli simptom və əlamətlər ola bilər. Həmçinin, simptomlar astma tutmaları arasında dəyişə bilər.

Bu yazını paylaş

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *