Əsas Səhifə » Məqalələr » Qlaukoma: Səbəbləri, əlamətləri və müalicəsi
Qlaukoma gözdaxili təzyiqin artması nəticəsində daimi görmə itkisi və korluğa səbəb olan bir sıra xəstəlikləri əhatə edir. Bu vəziyyət müxtəlif səbəblərdən yarana bilər, lakin əksəriyyəti müalicə oluna biləndir.
Risk faktorlarını bilmək və müntəzəm göz müayinələrindən keçmək görmə itkisinin qarşısını almağa kömək edə bilər.
Qlaukoma göz almasında təzyiqin artmasına səbəb olan və gözün arxa hissəsindəki həssas, mühüm strukturları zədələyə bilən göz xəstəliklərinin ümumi adıdır.
Bu xəstəliklərin əksəriyyəti proqressivdir, yəni tədricən pisləşir. Nəticədə daimi görmə itkisi və korluğa səbəb ola bilər. Qlaukoma dünyada korluğa səbəb olan ikinci əsas xəstəlikdir.
Lakin qlaukomanın əksər formaları, xüsusilə erkən aşkarlandıqda müalicə oluna biləndir. Düzgün qayğı və diqqətli nəzarətlə daimi görmə itkisini ləngitmək və ya hətta qarşısını almaq mümkündür.
Qlaukoma erkən mərhələlərdə heç bir əlamət vermir. Əlamətlər yalnız xəstəlik geri dönməz zədələnmə yaratdıqdan sonra ortaya çıxa bilər.
Qlaukomanın daha çox rast gəlinən əlamətləri aşağıdakılardır:
Qlaukomanın bəzi növləri daimi görmə itkisinin qarşısını almaq üçün təcili tibbi müdaxilə tələb edən qəfil, ciddi simptomlara səbəb ola bilər.
Təcili qlaukoma simptomlarına aşağıdakılar daxildir:
Qlaukoma görmə sinirinin zədələnməsi nəticəsində yaranır. O, heç bir səbəb olmadan meydana çıxa bilər, lakin bir çox amillər bu vəziyyətə təsir edə bilər. Bu risk faktorlarından ən əhəmiyyətlisi gözdaxili təzyiqdir.
Gözləriniz onları qidalandıran “sulu mayə” (akvoz humor) adlanan maye ifraz edir. Bu maye bəbəyin içindən keçərək gözün ön hissəsinə axır.
Sağlam gözdə maye tor şəkilli kanallardan (trabekulyar tor) axır ki, bu da qüzehli qişa ilə buynuz qişanın bucaq altında birləşdiyi yerdir.
Qlaukoma zamanı drenaj kanallarında müqavimət artır. Mayenin axacaq yeri olmur və gözdə toplanır. Bu artıq maye gözə təzyiq göstərir. Nəticədə, bu yüksək göz təzyiqi görmə sinirini zədələyə və qlaukomaya səbəb ola bilər.
Mayenin toplanmasının səbəbləri sizdə olan qlaukomanın spesifik ümumi növündən asılı olaraq dəyişə bilər.
Qlaukomaya səbəb ola biləcək bir neçə risk faktoru mövcuddur. Bunlara aşağıdakılar daxildir:
Xroniki xəstəliklər. Tədqiqatlar yüksək qan təzyiqi (hipertenziya) və şəkərli diabet kimi bəzi xəstəlikləri qlaukomanın inkişafı ilə əlaqələndirir.
Yaş. Qlaukomanın əksər növləri 40 yaş və daha yuxarı insanlara təsir edir (anadangəlmə növlər bunun ən böyük istisnasıdır). Mütəxəssislərin hesablamalarına görə, 75 yaş və daha yuxarı insanların 10%-ində qlaukoma var.
Cins. Qadınlarda qapalı bucaqlı qlaukoma riski daha yüksəkdir. Mütəxəssislər bunun əsasən göz anatomiyasındakı cinslə bağlı fərqlərdən qaynaqlandığını düşünürlər.
Refraksiya qüsurları. Yaxındangörmə (miopiya) olan insanlarda açıq bucaqlı qlaukoma riski daha yüksəkdir. Uzağıgörmə (hipermetropia) olan insanlarda isə qapalı bucaqlı qlaukoma riski daha yüksəkdir.
Ailə tarixi. Ailə tarixində, xüsusən də birinci dərəcəli qohum (valideyn, uşaq və ya bacı-qardaş) qlaukoma olması, sizdə də bu xəstəliyin inkişaf riskinin yüksək olduğunu göstərir. Həmçinin ikincili qlaukomaya səbəb olan bir neçə vəziyyət də genetikdir.
Müalicə olunmadıqda və göz daxili təzyiq azaldılmadıqda, qlaukoma torlu qişa və görmə sinirini işləməz hala gələnə qədər zədələyir.
Bu da qlaukomanın əsas fəsadına səbəb olur: görmə itkisi və nəticədə tam korluq.
Son nəticə həkim mütəxəssislərin “mütləq qlaukoma” adlandırdığı vəziyyətdir. Bu o deməkdir ki, zədələnmiş gözdə tam korluq yaranır. Toxunduqda zədələnmiş göz sərt – və hətta ağrılı ola bilər.
Göz həkimi qlaukomanı göz müayinəsi vasitəsilə diaqnoz edə bilər. Bu müayinəyə rutin göz müayinələrinin bir hissəsi olan bir neçə test daxildir.
Əslində, göz müayinələri qlaukomanı göz zədələnməsi və onun ardınca gələn simptomlar yaranmadan çox əvvəl aşkar edə bilər.
Bu testlərin bir çoxu gözün içinə daha yaxşı baxmaq üçün bəbəyin genişləndirilməsini (midriaz) tələb edir.
Ən faydalı qlaukoma testlərinə aşağıdakılar daxildir:
Qlaukoma müalicəsində əsas məqsəd göz daxili təzyiqi (intraokuliar təzyiq) azaltmaqla xəstəliyin daha da pisləşməsinin qarşısını almaqdır.
Ən çox istifadə edilən müalicə üsulları bunlardır:
Sizdə olan qlaukomanın növündən, gözünüzə necə təsir etməsindən və digər amillərdən asılı olaraq başqa müalicə üsulları da mümkündür.
Göz həkiminiz sizə mövcud müalicə variantları haqqında daha ətraflı məlumat verə və ehtiyaclarınıza ən uyğun olanı seçməyə kömək edə bilər.
Qlaukomanın qarşısını almaq mümkün deyil, lakin erkən aşkarlanma və müalicə göz daxili təzyiqi nəzarətdə saxlaya və görmə itkisinin qarşısını ala və ya gecikdirə bilər.
Bunun bir neçə əsas yolu var:
Risk faktorlarını bilmək və onları idarə etmək. İdarə edə və ya qarşısını ala biləcəyiniz vəziyyətlərə yüksək qan təzyiqi və diabet daxildir. Qoruyucu eynək kimi qoruyucu vasitələrdən istifadə göz zədələnmələrinin qarşısını almağa kömək edə bilər.
Müntəzəm göz müayinələri. Gözlərinizdə təzyiqin artması çox vaxt qlaukoma və onun simptomları yaranmadan əvvəl aşkar edilə bilər. Erkən aşkarlanma sizə və göz həkiminizə qlaukomanın pisləşməsinin qarşısını almağa və ya ən azı onun inkişafını yavaşlatmağa imkan verir.
Okulyar hipertenziyanın idarə edilməsi. Əgər gözlərinizdə təzyiq normadan yuxarıdırsa, göz həkiminiz müalicə variantları təklif edə bilər. Onların təlimatlarına əməl etmək çox vacibdir və görmə itkisindən qaçınmağa və ya ən azından onu gecikdirməyə kömək edə bilər.
Əgər sizdə qlaukoma varsa, edə biləcəyiniz ən yaxşı şey göz həkiminizin bu vəziyyətin müalicəsi və idarə edilməsi ilə bağlı göstərişlərinə əməl etməkdir.
Onlar həmçinin həyatınızda, vərdişlərinizdə və ya gündəlik rejiminizə müəyyən dəyişikliklər etməyi tövsiyə edə bilər. Bunlara aşağıdakılar daxildir:
Siz həmçinin yeni simptomlar müşahidə etdikdə, müalicələr lazımi qədər effektiv olmadıqda və ya müalicənin həyatınıza mane olan yan təsirləri olduqda həkiminizlə görüşməlisiniz.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.