Müasir dünyamızın xəstəlikləri arasında ön sıralarda olan şəkər xəstəliyi (diabet) bir çox ölümcül xəstəliklərin yaranmasında aparıcı rol oynayan və bütün dünyada çox yayılmış bir xəstəlik növüdür.
Sağlam insanlarda aclıq qan qlükoza səviyyəsi 70-100 mq/dL arasındadır. Qan şəkəri səviyyəsinin bu diapazondan yuxarı artması adətən şəkər xəstəliyini göstərir.
Xəstəliyin səbəbi insulin hormonu istehsalının qeyri-kafi və ya hər hansı bir səbəbdən olmaması və ya bədən toxumalarının insulinə həssas olmamasıdır.
Tip 2 diabet, bir çox fərqli növü olan və adətən 35-40 yaşdan yuxarı şəxslərdə görülən ən çox yayılmış diabet növüdür.
Diabetli şəkər xəstəliyi nədir?
Xalq arasında şəkərli diabet olaraq adlandırılan Diabetes Mellitus, ümumiyyətlə, qanda qlükoza (şəkər) səviyyəsinin normadan yuxarı qalxması və nəticədə sidikdə şəkərin olması ilə nəticələnir, normalda şəkərin tərkibində olmamalıdır. Müxtəlif növləri olan şəkərli diabet ölkəmizdə və dünyada ən çox yayılmış xəstəliklər sırasındadır.
Dr. Günel Rəcəbova
Endrokrinoloq
Dr. İlkin Əhmədli
EndokrinoloqŞəkər xəstəliyi əlamətləri
Diabet xəstəliyi fərdlərdə üç əsas əlamətlə özünü göstərir. Bunlar normaldan çox yemək və doyumsuzluq hissi, tez-tez sidiyə getmə, ağızda quruluq və şirinlik hissi və buna uyğun olaraq həddindən artıq su içmək istəyi kimi sıralana bilər. Bundan əlavə, insanlarda görülə bilən diabetin digər əlamətlərini aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Zəiflik və yorğunluq hissi
- Sürətli və istəmədən kilo itkisi
- Bulanıq görmə
- Ayaqlarda uyuşma və karıncalanma şəklində narahatlıq
- Yaralar normaldan daha yavaş sağalır
- Dərinin quruluğu və qaşınması
- Ağızda asetona bənzər qoxu
Diabetli şəkər xəstəliyi nədən yaranır?
Diabetin səbəbləri ilə bağlı çoxlu araşdırmalar nəticəsində belə qənaətə gəlinib ki, diabetdə genetik və ətraf mühitin səbəbləri birlikdə rol oynayır.
1-ci tip diabetin yaranmasında genetik faktorlar böyük rol oynasa da, qanda şəkərin tənzimlənməsində iştirak edən insulin hormonunu istehsal edən mədəaltı vəzi orqanını zədələyən viruslar və orqanizmin müdafiə sistemindəki nasazlıqlar da bu xəstəliyin yaranmasına səbəb olan amillər arasındadır. xəstəlik. Bundan əlavə, diabetin daha çox yayılmış növü olan Tip 2 diabetin səbəblərini aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Piylənmə (artıq çəki)
- Valideynlərdə şəkərli diabet tarixinin olması
- İrəli yaş
- Oturaq həyat tərzi
- Stress
- Hamiləlik dövründə gestational diabet və normaldan daha yüksək doğum çəkisi olan bir körpə dünyaya gətirmək
Şəkərli diabet diaqnozu necə qoyulur?
Şəkər xəstəliyi diaqnozunda istifadə edilən ən əsas iki test aclıq qan şəkərinin ölçülməsi və şəkər yükü testi olaraq da bilinən Oral Qlükoza Tolerantlıq Testidir (OGTT).
Sağlam insanlarda aclıq qan şəkərinin səviyyəsi orta hesabla 70-100 mq/Dl arasında dəyişir. 126 mq/Dl-dən yuxarı acqarına qan şəkərinin səviyyəsi diabet diaqnozu üçün kifayətdir.
Bu dəyər 100-126 mq/Dl arasında olarsa, fərdə OGTT tətbiq edilərək postprandial qan şəkəri araşdırılır.
Yeməkdən 2 saat sonra qan şəkərinin ölçülməsi nəticəsində qanda qlükoza səviyyəsinin 200 mq/Dl-dən yuxarı olması şəkərli diabetin, 140-199 mq/Dl arasında olması isə şəkərli diabetdən əvvəl olmasının göstəricisidir. pre-diabet adlanan dövr. Bundan əlavə, təxminən son 3 ayda qan şəkərinin səviyyəsini əks etdirən HbA1C testinin 7%-dən yuxarı olması diabet diaqnozunu göstərir.
Şəkərli diabet xəstələri necə qidalanmalı?
Şəkər xəstələri tez-tez xüsusi bir dietaya riayət edirlər. Diabet pəhrizi və ya diabetli qidalanma ən sağlam qidaları orta miqdarda yemək və müntəzəm yemək vaxtlarına riayət etmək deməkdir. Şəkərli diabet xəstələrinin qida rasionunda təbii olaraq zəngin, yağ və kalorisi az olan sağlam qidalanmaya üstünlük verilməlidir.
Əsas qidalar meyvə və tərəvəzlər və tam taxıllardır. Əslində, diabetli qidalanma bir çox insan üçün ən yaxşı qidalanma planlarından biri ola bilər.
Bu pəhriz qan şəkərinizi (qlükoza) idarə etməyə, çəkinizi idarə etməyə və yüksək qan təzyiqi və yüksək qan yağları kimi ürək xəstəliyi risk faktorlarına nəzarət etməyə kömək edə bilər.
Şəkər xəstəliyi müntəzəm nəzarət tələb edən bir xəstəlikdir. Şəkər bir çox başqa xəstəliklərə səbəb ola biləcəyi üçün müntəzəm sağlamlıq müayinəsi tələb edir. Şəkərli diabet xəstələri üçün təkcə pəhriz deyil, həm də mütəmadi olaraq müayinədən keçmək həyati əhəmiyyət kəsb edir.
Diabetin müalicə üsulları hansılardır?
Diabetin müalicə üsulları xəstəliyin növündən asılı olaraq dəyişir. 1-ci tip şəkərli diabetdə insulin terapiyası ilə yanaşı tibbi qidalanma müalicəsi də diqqətlə tətbiq edilməlidir. Xəstənin pəhrizi həkim tərəfindən tövsiyə olunan insulin dozası və planına uyğun olaraq dietoloq tərəfindən planlanır.
1-ci tip diabetli fərdlərin həyatı, qidanın tərkibindəki karbohidratların miqdarına görə insulin dozasının tənzimlənə biləcəyi karbohidrat sayma tətbiqi ilə çox asanlaşdırıla bilər.
Tip 2 diabetli şəxslərdə müalicə ümumiyyətlə qidalanma rejimini təmin etməklə yanaşı, hüceyrələrin insulin hormonuna həssaslığını artırmaq və ya insulin hormonunun sərbəst buraxılmasını birbaşa artırmaq üçün oral antidiyabetik dərmanların istifadəsini əhatə edir.
Şəkərli diabetdə nəzərə alınmalı olan məqamlara və tövsiyə edilən müalicə prinsiplərinə əməl edilməzsə, qan şəkərinin yüksək olması bir çox sağlamlıq problemlərinə, xüsusilə də neyropatiya (sinir zədələnməsi), nefropatiya (böyrəklərin zədələnməsi) və retinopatiya (gözün tor qişasının zədələnməsi) ilə nəticələnir.
Odur ki, şəkərli diabetdən əziyyət çəkən bir insansınızsa, mütəmadi olaraq müayinələrdən keçməyi unutmayın.
1 Comment: