Mədə yanması bir insanın həyat keyfiyyətinin azalmasına səbəb olan ümumi bir vəziyyətdir. Adətən yemək yedikdən sonra insan yatarkən yaranan bu şikayət bir çox fərqli səbəblə baş verə bilər. Yanma və turşuluq hissi qarnımızın yuxarı hissəsində, qabırğaların birləşdiyi sinənin mərkəzində hiss olunur.
Günün müəyyən bir hissəsində yaşanan mədə yanması şikayəti də qalıcı ola bilər. Səhər və ya gecə mədə yanması şikayətlərinin daha çox olmasının səbəbi birbaşa insanın qidalanma vərdişləri ilə bağlıdır.
Yeməkdən dərhal sonra uzanmaq və əyilmək mədə yanmasının artmasına səbəb ola bilər.
Mədə yanması bir çox fərqli vəziyyətə görə baş verə bilər. Buna görə də “Mədə yanmasına nə yaxşıdır?” Sualın cavabı da insandan insana dəyişir. Mədə yanmasının müalicəsi mövzusuna keçməzdən əvvəl “Mədə yanması nədir?” və “Mədə yanmasına səbəb nədir?” Suallara cavab verməliyik.
Yanma zamanla sinədən ağıza qədər arta bilər. Boyun və ağızda hiss oluna bilər. Mədə yanması halları tez-tez qidalanma səbəbindən inkişaf edir.
Həzm olunması çətin olan qidalarla yanaşı, qeyri-gigiyenik şəraitdə bişirilən yeməklər və həddindən artıq ədviyyatlı məhsulların istifadəsi insanda mədə yanmasına səbəb ola bilər. Bundan əlavə, qarın nahiyəsini sıxan dar geyim də mədə yanmasına səbəb ola bilər.
Dr. Fuad Mustafayev
Uzman Qastroenteroloq
Dr. Cavanşir Vahabov
Uzman QastroenteroloqMədə yanmasının səbəbləri nələrdir?
Mədə yanması və ya turşuluq kimi təyin olunan şikayətlər insanın həyat keyfiyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına səbəb olur. Bu səbəbdən bunun üçün bir çox fərqli həll yolları axtarılır. Süd, qazlı su və bəzi çayların istehlakı mədə yanmasına yaxşı olsa da, bu məhsulların məsləhətsiz istehlakı rahatlıq verməkdənsə, insanın şikayətlərini artıra bilər.
Bundan əlavə, bitki çayları istifadə edilən digər dərmanlarla qarşılıqlı təsir göstərə bilər. Buna görə də, bu cür məhsullardan istifadə etməzdən əvvəl həkim rəyini almaq son dərəcə vacibdir. Mədə yanmasına yaxşı olan çaylardan həkim məsləhəti ilə istifadə etmək olar.
Mədə yanmasına faydalı olan qidaları istehlak etməzdən əvvəl problemin altında yatan səbəbi araşdırılmalıdır. Düzgün qidalanmama kimi sadə səbəblərdən yarana bilər və ya mədə xərçəngi kimi həyati təhlükəsi olan sağlamlıq problemlərinə görə inkişaf edə bilər.
Buna görə də ilk növbədə mədə yanmasının səbəbini müəyyən etmək lazımdır.
Mədə yanmasının səbəbləri arasında aşağıdakılar mövcuddur:
Qastrit: Mədənin daxili səthini əhatə edən mədə selikli qişasının iltihabı olaraq təyin oluna bilən qastrit, mədə turşusunun həddindən artıq istehsalı və ya mədənin özünü mədə turşusundan qoruyan daxili təbəqənin zədələnməsi səbəbindən meydana gələ bilər.
Qastroezofageal Reflüks: Mədə-ezofagial reflüks, özofagus və mədə arasında yerləşən və tibbi olaraq aşağı özofagus sfinkteri olaraq təyin olunan qapaq tez-tez boşaldıqda meydana gəlir.
Cəmiyyətdə tez-tez rast gəlinən problemlərdən biri olan reflüks döş qəfəsi nahiyəsində və mədənin yuxarı hissəsində yanma ilə xarakterizə olunur. Mədə turşusunun yemək borusuna sızması olaraq təyin oluna bilən qastroözofageal reflü varlığında, insanın ağzına qida və acı bir dad gələ bilər.
Narahatlıq hissi adətən ədviyyatlı və yağlı qidalar və ya şokolad və meyvə şirəsi kimi məhsulları istehlak etdikdən sonra baş verir. Bu, səs-küy, öskürək və boğaz ağrısı kimi narahatlığa səbəb ola bilər.
Helikobakter pilori infeksiyası: Mədənin turşu mühitində yaşaya bilən bir bakteriya növü olan Helicobacter pilori varlığında insan mədə yanmasından şikayətlənir. Bu əlamətə əlavə olaraq insanda ürəkbulanma, iştahsızlıq və çəki azalması kimi simptomlar da ola bilər.
Mədə xərçəngi: Davamlı mədə yanması ilə yanaşı, 3 həftə və ya daha çox udmaqda çətinlik çəkən insanların mədə xərçəngi riskinə qarşı sağlamlıqlarının yoxlanılması tövsiyə olunur. Səbəbsiz arıqlama, qidalanma zamanı ani toxluq hissi, ürəkbulanma və qusma, mədədə ağrı hissi mədə xərçənginin ümumi əlamətlərindəndir.
Mədə yanması zamanı nə etməliyik?
Mədə yanması bir çox fərqli sağlamlıq problemi səbəbiylə meydana gəldiyi üçün ilk növbədə mədə yanmasına səbəb olan şey araşdırılmalı vəxəstəlik uyğun şəkildə müalicə edilməlidir.
Əgər hər hansı bir digər xəstəlik yoxdursa, aşağıda sadalanan tədbirlər mədə yanmasının qarşısını almağa kömək edə bilər:
Siqaret və alkoqol istifadəsi: Spirt istehlakı qastritə səbəb ola bilər. İnsanın ümumi sağlamlığını qorumaq, həmçinin mədə yanmasının qarşısını almaq üçün siqaretdən və spirtli içkilərdən imtina etmək tövsiyə olunur.
Sağlam və balanslı Qidalanma: Yeməklərin sayını artırmaq, qidalanma zamanı sürətli və həddindən artıq yeməkdən qaçınmaq mədə yanmasının qarşısını alır.
Bu gün ən çox edilən səhvlərdən biri yeməkdən sonra yatmaqdır. Ən doğrusu yeməkdən sonra oturaq vəziyyətdə olmaq və mümkünsə qısa gəzintilər etməkdir. Yatmadan əvvəl 3 saat yeməkdən çəkinmək həm mədə yanmasını aradan qaldırır, həm də insanın çəkisini idarə etməsinə kömək edir.
Dar paltar geyinməmək: Yalnız yemək yeyərkən deyil, digər vaxtlarda da bel nahiyəsini sıxan paltarlardan istifadə edilməməsi mədə yanmasının qarşısını almaqda təsirlidir. Reflüks olan xəstələrik rahat paltar geyinməsi xüsusilə vacibdir.
Hündür yastıqda yatmaq: Qidalandıqdan sonra 3 saat yatmaqdan çəkinmək lazımdır. Mədə yanması olan insanların bundan çəkinməsi və mümkünsə hündür yastıqda yatması və ya iki yastıqdan istifadə etməsi tövsiyə olunur. Beləliklə, mədədə olan qida və mədə turşusu yuxarı bölgələrə qalxmır.
Bu qeyd edilən tədbirlərdən əlavə:
- Zəncəfil çayı içmək,
- Yeməklərdə alma sirkəsi istehlakı,
- Yeməkdən sonra qısa müddət ərzində saqqız çeynəmək mədə yanmasının qarşısını almaqda təsirli ola bilər.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
